چکیده:
از آنجا که جامعة شهری سیستمی است پویا، پیچیده و دارای عدم قطعیت های بسیار، برنامه ریزی با رویکردی عقلانی و بر پایة فرایندهای خطی برای آن دور از انتظار است. این پژوهش با تحلیل سیستمی و با تأکید صرفا بر ضرورت شناسایی عوامل مؤثر بر سیستم، در پی شناخت و استخراج ساختارهای شکل دهندة سیستم ها برای برنامه ریزی توسعه در سطح محله ای است. از نظر روششناسی، پژوهش حاضر از نوع تحقیقات شناختی است. دادههای موردنیاز پژوهش شامل داده های کتابخانه ای و اسنادی و داده های مربوط به ادراک ساکنین و تصمیم سازان در امور مدیریت شهری است. با استفاده از روش تحلیل اثرات متقاطع و براساس ضریب اهمیت و همچنین عدم قطعیت آنها، همبستگی این عوامل با »توسعة محله« بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد، از میان سی عامل بررسی شده، چهار عامل بالاترین اثرگذاری و اثر پذیری را بر سیستم دارند: نقش و عملکرد فرامحلی محلة سنگلج و نبودن محرکِ های نوسازی و فرسودگی بافت، عدم امنیت فضای محله و نبودن خدمات تفریحی و رفاهی مناسب جهت گذران اوقات فراغت ساکنان. این عوامل از محورهای اصلی شکل دهندة سناریوهای توسعة آتی محلة سنگلج محسوب میشوند. نگارندگان این مقاله معتقدند فرایند آینده پژوهی موردنظر در این پژوهش در مقایسه با فرایندهای کنونی برنامه ریزی استراتژیک، بر پایة ارائة آلترناتیوهای ذهنی و بدون درنظرداشتن زمینه ها و عوامل کلیدی مؤثر بر ساختارهای هدایت کننده و اثرگذار بر محیط برنامه ریزی، درجة بالایی از واقعگرایی، پاسخگویی و انعطاف پذیری را دارد.