بیابان زایی و فرسایش خاک

بیابان زایی و فرسایش خاک

بیابان زایی، به هر دو مفهوم افزایش مساحت بیابان ها و همچنین تقلیل زادآوری سرزمین مشکل غالب کشورهای خاورمیانه به شمار می رود. اما این مشکل شاید در ایران حادتر باشد به این خاطر که سالهاست به ویژه ایران در صدر فهرست کشورهایی از جهان قراردارد که تحت تاثیر بیابانزایی به واسطه مولفه انسانی هستند. از سوی دیگر شدت فرسایش خاک نیز (که خود می تواند هم عامل و هم معلول بیابانزایی باشد) موجب شده ایران در فهرست کشورهای به شدت رودررو با ناپایداری محیطی قرار گیرد. متاسفانه به نظر می رسد که با وجود اهمیت افزون تر دو مولفه بیابان زایی و فرسایش خاک نسبت به دیگر مسائل محیط زیست ایران کمتر مورد توجه کنشگران سبزگرای ایران قرار گرفته اند. شاید به این خاطر که کنشگری محیط زیست در ایران عمدتا پدیده ای مرتبط با اقشار متوسط شهری است در حالی که بیابان زایی عمدتا فقیرترین و دوردست ترین جوامع محلی و روستایی را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف از برگزاری این کارگاه هم در وهله اول همین است: مسئله بیابانزایی را به دغدغه ای عام حتی برای شهرنشینانی تبدیل کند که اساسا درک ملموسی از اثرات بیابانزایی و فرسایش خاک ندارند. فراگیران باید به ویژه با ابعاد اجتماعی و فرهنگی یک برنامه سرزمینی برای بیابان زدایی و مهار فرسایش خاک آشنا شوند.

تنوع زیستی در چشم انداز طبیعی و انسانی

تنوع زیستی در چشم انداز طبیعی و انسانی

کشاندن بحث تنوع زیستی به حوزه عمومی بیشتر با سه هدف انجام می شود: الف)دانش گستری و آشناسازی توده مردم با اهمیت حفظ تعادل زیستبوم. ب) تاکید بر فلسفه اخلاق محیط زیست. اینکه زیستمندان فارغ از نفع و ضررشان برای حیات روزمره انسان حق حیات دارند. ج) الگوسازی از نقش تنوع زیستی در پایداری چشم انداز برای تاکید بر اهمیت حفظ تنوع فرهنگی (برای مثال بقای خرده فرهنگها، میراث فرهنگی ناملموس و …) در پایداری مدنیت. به همین خاطر می بینیم که تنوع زیستی که پیش از این بحث پیچیده ای بوده در حوزه علوم طبیعی و به ویژه زیست شناسی، اکنون به مبحثی عام در رسانه های بعضا پرشمارگان تبدیل شده است. انتظار می رود مدرس این کلاس در کنار تشریح ابعاد بحث تنوع زیستی، به عنوان پایه شناخت محیط زیست، بر اهمیت فلسفی و اجتماعی این بحث نیز تاکید کند. به خصوص آنچه را که بیشتر می تواند دستمایه کمک به کنشگری زیستمحیطی قرار گیرد، یعنی بحث تنوع زیستی از منظر فلسفه اخلاق. همچنین بایسته است که عوامل تهدیدکننده تنوع زیستی در ایران به طور مختصر مورد بحث قرار گرفته و نقش جلب مشارکت جوامع محلی در حفظ گونه های در معرض خطر طبیعت ایران مورد تاکید قرار گیرد.

پنل تخصصی آموزش مفاهیم پایه محیط زیست

پنل تخصصی آموزش مفاهیم پایه محیط زیست

آکادمی محیط زیست ایران (ایرن) با همکاری گروه دوستداران محیط‌زیست شریف تصمیم دارد کارگاه‌هایی جهت آموزش بهتر و عمیق‌تر مفاهیم محیط‌زیستی برای افرادی که به دنبال یادگیری بیشتر و تخصصی‌تر در این زمینه هستند، برگزار کند.

این برنامه شامل ۶ کارگاه تخصصی هریک به مدت ۱۲۰ دقیقه همراه با پذیرائی و ناهار است که در دو روز توسط اساتید مجرب و با همکاری ایرن‌مدیا برگزار می‌شود.

-به شرکت‌کنندگان گواهینامهٔ حضور در کارگاه‌ها اهداء خواهد شد.

زمان بندی برنامه به شرح زیر است:
– ۵شنبه ۱۰ ام اسفندماه:
۹ تا ۱۱ : ردپای اکولوژیک خانم نازلی یزدی زاده
۱۱:۱۵ تا ۱۳:۱۵ : تنوع زیستی دکتر ملوک پور
۱۴ تا ۱۶ : تغییرات اقلیمی دکتر ناصر کرمی

– جمعه ۱۱ ام اسفندماه:
۹ تا ۱۱ : منابع آب دکتر ناصر کرمی
۱۱:۱۵ تا ۱۳:۱۵ : کنشگری زیستی مهندس محمد درویش
۱۴ تا ۱۶ :توسعه پایدار آقای حسین توحیدی

– لینک ثبت نام: http://evand.com/sharifgs1

آب و محیط زیست

آب و محیط زیست

آب پیش از آنکه کالایی اقتصادی باشد یک مولفه اکولوژیک است. از این جهت در مناطقی همچون ایران که دچار خشکسالی بلندمدت هستند کاهش منابع آب می تواند بزرگترین بحران محیط زیست تلقی شود. در این کارگاه یک ساعته هدف اصلی آن است که فراگیران شیوه تغییر ذهنیت عمومی در باره ارزش واقعی آب را بیاموزند. از سوی دیگر، در تبیین رابطه زیستبومی بین انسان و آب مفهوم ردپای آبی بسیار اهمیت دارد. آب نهان (مقدار واقعی مصرف آب) لیتر است. امروزه تلاش می شود با تغییر الگوی مصرف ۶۰۰۰ برای هر نفر روزانه حدود آب این مقدار کاهش یابد. برخی از روش ها در این باره به طور کلان مربوط به حوزه هایی مثل صنعت و کشاورزی هستند. همچون افزایش راندمان آبیاری یا ابداع فناوری های نو برای بازیافت پساب و فاضلاب های شهری و صنعتی. اما کاهش ردپا بیشتر موضوعی در حوزه سبک زندگی شخصی انسان هاست. مثلا رویکرد به گیاهخواری ردپای آبی را تقریبا نصف می کند و یا بسیاری روش های دیگر در زندگی روزمره که البته همگی به دشواری ترک گوشتخواری نیستند. در این کارگاه با مرور مولفه های مهم مرتبط با نقش اکولوژیک آب و همچنین با اشاره به جنبه هایی از بحران آب در جهان و ایران، تلاش می شود که فراگیران مجاب شوند به اهمیت کاهش رد پای آبی.

آگاهسازی همگانی و کارزارهای آموزشی

آگاهسازی همگانی و کارزارهای آموزشی

گفته شده که حفظ محیط زیست اساسا موضوعی است در حوزه اخلاق و معنویت و هرگز نمی توان آن را به مباحثی در حوزه اقتصاد یا فناوری محدود کرد. از این نظر در نهایت توسعه پایدار با تاکید بر آموزش و پافشاری مداوم بر بسط آموزه های محیط زیستی به دست می آید.

آنقدر که حفظ محیط زیست و کاهش ردپای اکولوژیک به عنوان مهمترین فضیلت اخلاقی انساپ. مدرن پذیرفته شده و به عادت و ذهنیت رفتاری ناخودآگاه همه تبدیل شود. به واقع توسعه پایدار همان افزایش شمار بیشتری از جمعیت است که اعتقاد دارند طبیعت و محیط زیست ارزش ذاتی دارند و برای رستگاری چاره ای جز احترام به همین ارزش ذاتی وجود ندارد. در این کارگاه فراگیران ضمن آشنایی با موضوع آموزش محیط زیست در حوزه های کلاسیک با روش های راه اندازی کارزارهای آموزشی برای عموم و جلب مشارکت همگانی در این زمینه آشنا می شوند. بایسته است که مدرس کلاس به ویژه بر مواردی همچون روش های جریان سازی رسانه ای و ابزارهای آموزش غیرمستقیم تاکید کند.

بنیان ها و مفاهیم توسعه پایدار

بنیان ها و مفاهیم توسعه پایدار

انگاره توسعه پایدار جانمایه و گوهر سبزگرایی و هر کنش برای حفظ محیط زیست است. ازونتر از یک دیدگاه سیاسی و اقتصادی و یا مجموعه ای برنامه های قن سالارانه برای حفظ محیط زیست، توسعه پایدار یعنی یک نگاه متفاومت به جهان هستی که می تواند سبک زندگی باورمندان و دلمشغولان آن را دیگرگون سازد.
هدف اصلی از این کلاس هم همین است:
فراگیر باید دریابد باور به توسعه پایدار چگونه سبک زندگی را پیش گیرد. و در نهایت اینکه فراگیران باید مجاب شوند به کنشگری در این باره.
با اینکه تا ذهنست “رشدگرا”ی اکثریت جامعه تغییر نکرده و “توسعه” به خصوص در مفهوم کیفی آن جای مطالبات رشدگرا را نگیرد همیشه فشار بر منابع و تخریب زیستبوم وجود خواهد داشت.
مدرس کلاس همچنین باید بر جنبه های اجتماعی توسعه پایدار تاکیید کند.
اینکه پایداری چشم انداز فقط از توازن مابین زادآوری منابع طبیعی و میزان بهره برداری از آنها به دست نمی آید و نیازمند توازن در چشم انداز انسانی، بر بنیاد انواع شاخص ها سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی نیز هست.
سزامند است که مدرس کلاس بر نقش رسانه ها در این باره و به ویژه اهمین شبکه های اجتماعی در بسط انگاره توسعه پایدار و کنشگری موثر در این باره تاکید کند.

سلامت و کنترل آلودگی

سلامت و کنترل آلودگی

در میان انواع مشکلات و مسائل محیطزیستی انواع آلودگی های محیطی، اعم از آلودگی هوا، آب، خاک و … ارتباط مستقیم تری با زندگی روزمره دارند. از آن جهت که مستقیم بر سلامت انسان و همچنین کیفیت کلی زندگی اثرگذارند. از سوی دیگر در برنامه ریزی برای دستیابی به توسعه پایدار شاید کاهش انواع آلودگی های محیطی بیشترین وابستگی را به جلب مشارکت عمومی داشته باشد. به واقع برای عامه مردم حفظ محیط زیست عمدتا در کاهش انواع آلودگی ها و پاکسازی محیط معنا پیدا می کند. از این جهت یارگیری در میان توده مردم برای کنشگری زیستمحیطی عمدتا از همین جا آغاز می شود: جلب مشارکت مردم برای کاهش آلودگی هایی که مستقیما بر کیفیت زندگی آنها اثر دارد. قاعدتا انتظار این است که اینگونه کنشگری به تدریج گسترش یافته و دیگر ابعاد کنشگری زیستمحیطی همچون تلاش برای حفظ تنوع زیستی یا گذار به جهان کم کربن را در بربگیرد. به هر رو انتظار می رود که مدرس این کلاس ضمن تشریح انواع آلودگی های محیطی بر نقش مردم برای مشارکت در کاهش این آلودگی ها تاکید کرده و نشان دهد که بسیاری از آلودگی ها نه فقط ناشی از سیاست های کلان مدیریت محیطی و بلکه بعضا ناشی از نوعی استاندارد ذهنی-اجتماعی هستند که در نهایت آلایندن را به رفتاری معمول و مستمر تبدیل می کند.

صحراگردی برای توسعه ملی

صحراگردی برای توسعه ملی

مضاعف سازی فرصت ها و شیوه های معیشت در مناطق بومی یکی از کاراترین روشها برای کاهش فشار بر منابع طبیعی است. صحراگردی (معادل فارسی outdoor-going و به معنای انواع فعالیت های توریستی طبیعت-بنیان) و به ویژه اکوتوریسم ( در اینجا به معنای غالب آن یعنی طبیعتگردی کاملا مسئولانه) نمونه هایی کاملا امتحان شده و قابل برنامه ریزی را در همین جهت ارائه می کند.

هدف از ارائه یک کارگاه مستقل در مجموعه کارگاه های دوره حرفه ای بازاندیشی در آموزش مفاهیم پایه محیط زیست نیز به واقع بیش از آنکه ارائه فرصتی برای بازاندیشی در مفهوم طبیعتگردی باشد، فراهم آوردن امکانی برای ارائه الگو از توسعه محلی با مشارکت جامعه بومی است.

یعنی مدلی که سرمایه گذاری، فعالیت و بهره برداری هر سه توسط جامعه بومی انجام شده و مطلقا هم منطبق بر ظرفیت اکولوژیک منطقه و در نهایت در جهت تقویت و تحکیم این ظرفیت باشد. به واقع انتظار می رود که فراگیران دریابند چگونه می توان با سرمایه گذاری و برنامه ریزی در طرح های بومگرا همچون اکوتوریسم انگیزه مالی و پایدار در جامعه محلی برای حفظ طبیعت ایجاد کرد.

ضوابط بین الملل و حقوق محیط زیست

ضوابط بین الملل و حقوق محیط زیست

کنشگری زیست محیطی در ذات خود همراه با مطالبه گری مدام حقوقی است. اساسا هر تخریب و آلودگی محیط زیست یک جور نقض قانون است و سرراست ترین راه برای توقف آت پیگرد حقوق مرتکبان است.
از این نظر کنشگران محیط زیست باید با مجموعه قوانین و مقررات زیستمحیطی آشنا بوده و نحوه پیگیری حقوقی موارد نقض محیط زیست را بدانند.
هدف از این دوره نیز همین است. اینکه فعالات محیط زیست با حقوق محیط زیست، در وهله اول به عنوان وجهی از حقوق بشر و حقوق شهروندی آشنا شده و بدانند پیگرد حقوقی یک تخلف زیستمحیطی شامل چه ساز و کار و مراحلی است.
فراگیران همچنین باید معاهدات بین المللی محیط زیستی آشنا شده و بدانند در سطح جهانی حفاظت از محیط زیست از چه ضمانت های حقوقی و ساسی برخوردار است.
بایسته است که مدرس همچنین اشاراتی داشته باشد به برخی تهیناهای حقوق محیط زیست در ایران و نیز مغایرت های شماری از مقررات زیست محیطی در ایران با قوانین مشابه کشورهای پیشرفته.

محیط زیست؛ جنسیت و زنان

محیط زیست؛ جنسیت و زنان

در همه جهان زنان در کنشگری زیست محیطی نقشی پررنگ تر از مردان دارند. در ایران نیز خوشبختانه زنان در فعالیت های زیست محیطی به ویژه راه اندازی تشکل های مردم نهاد نقش موثر و قابل توجهی داشته اند. با این همه این نقش عمدتا متوجه زنان طبقه متوسط و یا زنان تحصیلکرده بوده و نتوانسته به یک حرکت فراگیر عمومی برای اکثریت زنان ایران تبدیل شود. هدف نهایی این کارگاه آشنایی با روش های افزایش کنشگري زیست محیطی زنان است. مضاف بر آن فراگیران خواهند آموخت که زنان چگونه می توانند با تغییر الگوی مصرف خانواده نقشی بنیادین در کاهش ردپای اکولوژیکی و البته ردپای کربنی نسل کنونی بشر داشته باشند. نقشی واقعا مهمتر و موثر تر از مردان. مدرس در ابتدا تاریخچه اکوفمينيسم را شرح داده و سپس مروری خواهد داشت به نقش زنان در کنشگری زیست محیطی در جهان و ایران. و سپس انواع تعاملات بین زنان و محیط زیست مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. بایسته است که مدرس همچنین با اشاره به نمونه هایی از فعالیت های زیست محیطی زنان و همچنین اشاره به زنان محیط زیست گرای مشهور و موفق؛ الگوی مطلوب توسعه نقش زیست محیطی زنان در جامعه را با فراگیران به بحث بگذارد.