دسته‌ها

سرمایه‌ فسیلی: طلوع نیروی بخار و ریشه‌های گرمایش جهانی

چکیده:

آندریاس مالم نویسنده کتاب «سرمایه فسیلی» (fossil capital)، استاد اکولوژی انسانی در دانشگاه لوند در سوئد است. او کار خود را در دهه ۹۰ میلادی با نوشتن در مجلات معتبر مارکسیستی از قبیل تاریخ محیط زیست، ماتریالیسم تاریخی و آنتی پاد(antipode) آغاز کرد. او همچنین کتاب‌های متعددی درباره اقتصاد سیاسی، خاورمیانه و تغییرات اقلیمی را به نگارش درآورده است. علاوه بر این آندریاس مالم به همراه شورا اسماعیلیان کتاب مهم «ایران در آستانه: خیزش کارگران و تهدید جنگ» را درسال ۲۰۰۷ به طبع رسانده است.
 آندریاس مالم در این کتاب می‌پرسد چرا انقلابِ صنعتی به «افزایشِ سرسام‌آور [بهره‌برداری از] سوخت‌های فسیلی» منتهی شد؟
کتاب «سرمایه‌ فسیلی» آندریاس مالم را در رفت و برگشتِ سفرم به پاریس خواندم؛ برای شرکت در تظاهرات علیه کنفرانس تغییراتِ اقلیمی سازمان ملل در ۲۰۱۵ به پاریس رفته بودم. قبل از رفتن به آن کنفرانس که کلی وعده و وعید داد اما نتوانست به توافق برسد که برای کاهشِ تولیدِ گازهای گل‌خانه‌ای چه کار باید کرد، این کتاب گزینه‌ی مناسبی برای پیش‌مطالعه بود. کتابِ مالم مثل یک کتابِ راهنما است درباره‌ی این‌که چرا سرمایه‌داری (که مالم تحولِ اقتصادِ سوختِ فسیلیِ آن را توصیف می‌کند) چنین ناتوان از کاهشِ اعتیادش به زغال و نفت و گاز است. نقدِ مارکسیستیِ عالی‌ای از سرمایه‌داری و خاستگاه‌های اقتصادِ سوختِ فسیلی است و هر کوشنده‌ای باید آن را بخواند.
مالم کتاب‌اش را با این پرسش آغاز می‌کند: چه‌طور شد ما به وضعیتی رسیدیم که «منافع شخصی» جلوی هر اقدامی برای [مبارزه با] گرمایشِ جهانی را می‌گیرد؟ او می‌گوید که ما باید انقلابِ صنعتی را از نو بررسی کنیم تا بفهمیم که چرا به «افزایشِ سرسام‌آور [بهره‌برداری از] سوختِ فسیلی» منتهی شد. بخشِ بزرگی از این کتاب همانا مطالعه‌ی مشروحِ این است که انقلابِ صنعتی چه‌طور روی داد و چرا به سوختِ فسیلی روی آورده شد. مالم می‌گوید در این کتاب هر دو معنای نیرو را مد نظر دارد؛ نیرویی که برای چرخاندنِ موتورِ ماشین‌ها لازم بود، و نیرویی که کارگرها را قادر می‌ساخت تا آن موتورها را به کار انداخته یا انرژیِ حاصل از آن موتورها را به کار بندند.